Wierzyciel i Wierzytelność – Kto/Co to? Poznaj definicję
Czy wierzyciel może odwołać komornika lub ponieść koszty egzekucji?
Definicje pojęć dłużnika oraz wierzyciela, a także wynikające z owych definicji konsekwencje mają wręcz niebagatelne znaczenie dla przebiegu procesu egzekucji zadłużenia.
Wystarczy wspomnieć, że nie tylko dłużnicy, ale również wierzyciele bardzo często po prostu nie zdają sobie sprawy z tego, jakie dokładnie na mocy prawa ciążą na nich obowiązki, a także jakie prawa im przysługują.
Fakt ten z jednej strony może rodzić istotne trudności dla efektywnego przebiegu procesu windykacji, zaś z drugiej strony niestety stwarza możliwości dla rozmaitych nadużyć.
- Kim jest wierzyciel oraz jakie są jego prawa i obowiązki?
- Czym różni się wierzyciel osobisty od rzeczowego?
- Czy wierzyciel może odwołać komornika i ponieść koszty egzekucji?
Nigdy nie znalazłem się w sytuacji, w której posiadanie pieniędzy pogorszyłoby ją.
Kim jest wierzyciel?
Kim jest wierzyciel oraz jakie są jego prawa i obowiązki
Przede wszystkim należy wspomnieć, że polskie przepisy niestety nie definiują pojęcia wierzyciela w sposób bezpośredni.
Stąd też definicja taka jest możliwa jedynie pośrednio, tj. poprzez analizę oraz wyciągnięcie wniosków z poszczególnych przepisów.
Mówiąc ogólnie: wierzycielem jest podmiot, któremu inny podmiot jest winny pieniądze/towar.
Można więc wyodrębnić dwie podstawowe kategorie, w jakich może występować wierzyciel:
- 1. Wierzyciel osobisty
- 2. Wierzyciel rzeczowy
Znacznie częściej osoba dążąca do egzekucji należnych jej środków przynależy do pierwszej z wymienionych kategorii.
Wierzyciel osobisty ma bowiem prawo do podejmowania prób egzekwowania należności z całego majątku należącego do dłużnika, w tym również chociażby z konta osobistego, oszczędności, posiadanych rzeczy i tak dalej.
Jednocześnie należy jednak pamiętać, że niektóre rodzaje dóbr lub aktywów są na mocy prawa wyłączone z egzekucji.
Do powstania wierzytelności osobistej może dojść na mocy właściwie dowolnego stosunku prawnego, w tym także poprzez dziedziczenie długów.
Oznacza to, że wierzycielem osobistym może być zarówno firma, osoba prywatna jak też na przykład bank lub inne instytucje pożyczkowe.
Do powstania wierzytelności osobistej dochodzi w momencie, w którym dłużnik nie dokona spłaty swojego zobowiązania na rzecz jakiegoś podmiotu.
Jeżeli w umowie nie zostały wskazane konkretne rodzaje dopuszczalnych metod egzekwowania wierzytelności, mamy do czynienia właśnie z wierzytelnością osobistą.
Wierzyciel osobisty ma prawo wzywać dłużnika do spłaty zaległego zobowiązania. Prawem wierzyciela jest także zatrudnienie firmy windykacyjnego, która może działać w jego imieniu.
Należy przy tym w sposób wyraźny zaznaczyć, że firma windykacyjna nie posiada żadnych specjalnych uprawnień.
Wierzyciel rzeczowy
Wierzytelność rzeczowa powstaje w sytuacji, kiedy dana umowa – na przykład o kredyt albo o pożyczkę na raty – precyzyjnie wskazuje konkretne składniki majątku dłużnika, z których wierzyciel może egzekwować należne mu zobowiązanie.
Oczywiście, najczęściej przedmiotem wierzytelności rzeczowej jest nieruchomość posiadana przez dłużnika. W tej sytuacji windykacja odbywa się oczywiście właśnie poprzez zajęcie nieruchomości. Można więc wywnioskować, że biorąc kredyt hipoteczny, bank staje się Twoim wierzycielem rzeczowym.
Podobnie dzieje się, gdy pożyczasz w sektorze pozabankowym i np. w grę wchodzi pożyczka pod zastaw auta.
Należy przy tym pamiętać, że wierzyciel ma prawo do odzyskania tylko i wyłącznie tej kwoty, która rzeczywiście mu przysługuje na mocy umowy.
Jeżeli więc dług zabezpieczony nieruchomością wynosi np. 100 tysięcy złotych zaś sama nieruchomość jest warta 500 tysięcy złotych, wierzyciel w żaden sposób nie ma prawa do zajęcia całej nieruchomości.
Zostanie ona zajęta przez komornika sądowego a następnie zlicytowana. Część środków pochodzących ze sprzedaży zostanie przekazana wierzycielowi (do wysokości zadłużenia), zaś reszta najpewniej zostanie zwrócona dłużnikowi, zakładając, że nie ma posiada on innych zaległych zobowiązań.
Pierwszeństwo w odzyskiwaniu należności
Jednocześnie należy wskazać, że zgodnie z prawem w niektórych przypadkach wierzyciel rzeczowy (hipoteczny) ma pierwszeństwo w zaspokojeniu swoich żądań przed wierzycielem osobistym. Dzieje się tak przede wszystkim w przypadku dokonania wpisu do księgi wieczystej nieruchomości.
W tej sytuacji po ewentualnej sprzedaży nieruchomości przez komornika sądowego, to właśnie roszczenia wierzyciela rzeczowego zostaną zaspokojone najpierw, nawet jeżeli roszczenia wierzycieli osobistych dotyczą znacznie większych kwot, niż roszczenie wierzyciela rzeczowego.
Innym ważnym ograniczeniem w przypadku wierzytelności rzeczowej jest kwestia możliwości wskazania komornika, który będzie dokonywał egzekucji.
W przypadku zobowiązań osobistych wierzyciel ma de facto prawo zaangażować dowolnego komornika sądowego. W sytuacji jednak, kiedy egzekucja ma odbywać się z nieruchomości, możliwość ta ulega znaczącemu ograniczeniu.
O wyborze komornika decyduje w takiej sytuacji umiejscowienie nieruchomości. Mówiąc inaczej, egzekucji nieruchomości położonej np. w Szczecinie nie może przeprowadzać komornik z Warszawy lub Krakowa.
Przekazać sprawę windykatorowi?
Czy wierzycielowi opłaca się korzystać z firmy windykacyjnej?
Jeżeli jesteś wierzycielem i cenisz sobie oszczędność czasu i nerwów to z pewnością warto. Windykator przejmie Twoje zadania jako wierzyciela i prawdopodobnie zrobi to skuteczniej. Oczywiście za odpowiednią cenę.
Należy jednak mieć na uwadze, że to co może windykator nie różni się niczym od uprawnień samego wierzyciela.
Są to:
- 1. Wzywanie dłużnika do spłaty zobowiązania (osobiście, telefonicznie lub listownie)
- 2. Podejmowanie prób negocjacji z dłużnikiem
- 3. Informowanie dłużnika o możliwych konsekwencjach braku spłaty zadłużenia, jak np. negatywny wpis do bazy BIG Infomonitor
- 4. Podejmowanie czynności mających na celu oszacowanie majątku dłużnika oraz poszczególnych składników owego majątku
Firma windykacyjna w żaden sposób nie może jednak podejmować czynności zarezerwowanych przez prawo wyłącznie dla instytucji komornika sądowego.
Niedopuszczalne są więc sytuacje, kiedy firma windykacyjna:
- 1. Próbuje zajmować majątek dłużnika
- 2. Grozi dłużnikowi zajęciem majątku lub informuje o zamiarze dokonania takiego zajęcia
- 3. Wchodzi do domu dłużnika
- 4. Nachodzi dłużnika w miejscu pracy
Co do zasady więc, firma windykacyjna nie może podejmować żadnych kroków, które przekraczają granice określone przez prawo.
Windykator nie może także np. informować osób postronnych o sytuacji finansowej dłużnika, działać w sposób utrudniający życie dłużnikowi lub stosować praktyk spełniających kryteria groźby karalnej lub groźby karalnej.
Dlaczego warto przekazać sprawę windykatorowi?
W praktyce bardzo często okazuje się, że najważniejszą funkcją spełnianą przez windykatora są czynności mające na celu oszacowanie majątku posiadanego przez dłużnika.
Wbrew pozorom, wcale nie jest to mało.
Na bazie takiego szacunku wierzyciel będzie bowiem mógł wskazać w komornikowi konkretne składniki majątku, które mają podlegać zajęciu, co generalnie znacząco ułatwia przebieg procesu windykacji długu.
Ponadto, posiadanie dokładnej wiedzy na temat składników majątku dłużnika umożliwia niwelowanie działań w ramach których dłużnicy pozbywają się składników swojego majątku.
Dysponując wiedzą na temat majątku dłużnika wierzyciel może np. złożyć powództwo w ramach Skargi Pauliańskiej. Umożliwia to egzekucję długu również z tych składników majątku, których dłużnik wyzbył się np. na rzecz członków swojej rodziny.
Odwołanie komornika przez wierzyciela
Czy wierzyciel może odwołać komornika?
Wierzyciele często zastanawiają się, czy w momencie, kiedy kwestią egzekucji długu zaczyna zajmować się komornik ich rola ma jeszcze jakieś znaczenie.
Odpowiedź brzmi: jak najbardziej.
Przede wszystkim, wierzyciel ma prawo uczestniczyć w działaniach komornika, a także otrzymywać od niego dokładne informacje na temat podejmowanych czynności.
Wierzyciel ma prawo również złożenia wymienianego już powództwa Pauliańskiego, które jest szczególnie powszechną praktyką w przypadku, gdy dłużnik ogłasza bankructwo i upadłość konsumencką.
Kolejną kwestią jest opcja “odwołania” komornika sądowego.
Jest to możliwe poprzez złożenie wniosku o umorzenie postępowania komorniczego lub wycofanie wniosku egzekucyjnego.
Co bardzo ważne, “odwołanie” komornika w żaden sposób nie oznacza, że dług przestaje istnieć.
Wierzyciel w każdej chwili może ponownie złożyć wniosek o wszczęcie kolejnej egzekucji komorniczej, zaangażować firmę windykacyjną lub też złożyć do Sądu wniosku z żądaniem wyjawienia przez dłużnika posiadanego przez niego majątku.
Co oczywiste, w praktyce do zawieszenia egzekucji komorniczej najczęściej dochodzi w sytuacji, kiedy wierzyciel zdołał wypracować porozumienie z dłużnikiem.
Należy jednak pamiętać, że jeżeli pomimo owego porozumienia dłużnik ponownie zacznie uchylać się od swoich obowiązków, sprawa jak najbardziej może znowu zostać skierowana do komornika.
Co z kosztami egzekucji długu?
Czy wierzyciel może ponosić koszty egzekucji należności?
Od 1 stycznia 2019 roku obowiązują nowe przepisy dotyczące działania komorników, a także kosztów egzekucji.
Według wielu ekspertów przepisy te są wysoce kontrowersyjne, ponieważ w niektórych przypadkach będą skutkować obarczeniem wierzyciela kosztami postępowania egzekucyjnego.
Zgodnie z nowymi przepisami wierzyciel zostanie więc obarczony określonymi kosztami w przypadku złożenia wniosku o umorzenie postępowania, chyba że wniosek taki zostanie złożony jeszcze przed doręczeniem dłużnikowi zawiadomienia o egzekucji.
W przeciwnym wypadku wierzyciel poniesie koszty w wysokości 5% długu pozostałego do egzekucji, jednak nie więcej niż 50 tysięcy złotych i nie mniej niż 200 złotych.
Niestety, oznacza to, że złożenie wniosku o egzekucję zadłużenia może wiązać się dla wierzyciela z kosztami rzędu nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych, w zależności od tego, jak wysokie jest zadłużenie stanowiące przedmiot działań komornika.
To jednak jeszcze nie wszystko.
Na mocy nowych przepisów wierzyciel może zostać obciążony kosztami również w sytuacji, kiedy egzekucja komornicza zostanie umorzona na skutek jej bezskuteczności.
W zamiarze nowe przepisy miały powstrzymywać dłużników od “nękania” dłużników znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.
Niestety, w wielu przypadkach może okazać się, że wierzyciel zostanie obciążony kosztami również w sytuacji, kiedy dłużnik dokonał np. zbycia składników swojego majątku, przez co komornik musiał uznać swoje działania za bezskuteczne.
Nowe przepisy w sposób znaczący komplikują więc sytuację wierzycieli.
Wydaje się, że w tym kontekście tym większe znaczenie zyskuje precyzyjne oszacowanie majątku dłużnika jeszcze przed skierowaniem sprawy do Sądu, a także ewentualne działania wierzyciela już w trakcie trwania egzekucji, jak np. złożenie Skargi Pauliańskiej, jeżeli dłużnik dokonał zbycia składników swojego majątku.