Żyrant – kiedy nie musi spłacać kredytu i czy może się wycofać?

Prawna definicja żyranta

Artykuł 876 § 1 Kodeksu Cywilnego precyzuje, że:

Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązania na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Widać więc, że przepisy opisują instytucję poręczenia oraz obowiązki poręczyciela w sposób skrótowy lecz jednocześnie bardzo precyzyjnie.

W zdecydowanej większości przypadków żyrant wymagany jest dlatego, że pożyczkobiorca nie spełnia wszystkich kryteriów wypłacalności, więc szuka pożyczki bez zdolności. Przykładem takiej pożyczki w sektorze pozabankowym jest firma Rapida.

To, z czego wielu konsumentów nie zdaje sobie jednak sprawy to fakt, że poręczając czyjś kredyt lub pożyczkę, nie będziemy mogli już później w żaden sposób “wymigać się” od obowiązku, jaki dobrowolnie na siebie przyjęliśmy.

W przypadku, gdy właściwy kredytobiorca nie wywiąże się ze swojego zobowiązania, obowiązek ten automatycznie przechodzi na nas, co w określonych sytuacjach może skutkować nawet egzekucją komorniczą dokonywaną z naszego majątku. 

Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że w niektórych, precyzyjnie określonych sytuacjach poręczyciel może wycofać się z poręczenia kredytu albo pożyczki.

Istnieją również dosyć skuteczne sposoby pozwalające na redukcję ewentualnego ryzyka związanego z sytuacją, w której właściwy dłużnik nie wypełni swoich obowiązków.

Czy żyrant może nie spłacać pożyczki/kredytu lub czy może wycofać się z poręczenia?

Teoretycznie istnieje możliwość wycofania się z poręczenia.

Jest to jednak możliwe tylko i wyłącznie wówczas, jeżeli do tej pory dłużnik terminowo oraz rzetelnie regulował swoje zobowiązania. Przeważnie dodatkowym wymogiem, jaki musi zostać spełniony, jest przedstawienie bankowi lub firmie pożyczkowej innej formy zabezpieczenia kredytu albo pożyczki.

Z czego to wynika?

Pamiętajmy, że poręczenie zobowiązania stanowi dla pożyczkodawcy dodatkowe zabezpieczenie wierzytelności i dbanie o swoje interesy. Stąd też w ogromnej większości wypadków wycofanie się z poręczenia będzie możliwe do realizacji tylko i wyłącznie wówczas, jeżeli w zamian (zamiast poręczenia) bank albo firma pożyczkowa otrzymają zabezpieczenie w innej postaci, np. zastaw nieruchomości.

Co z obowiązkiem spłaty poręczonego zobowiązania, gdy właściwy dłużnik się nie wywiązał?

Jeżeli poręczenie miało formę standardową, tj. nie zawierało na przykład zapisów regulujących okres trwania poręczenia lub maksymalną wysokość jaką może pokryć żyrant, niestety zaległe zobowiązanie będziemy musieli spłacać w taki sposób, jak gdyby było ono naszym własnym.

Istnieje tutaj tylko jedna droga wyjścia, przy pomocy której byłoby możliwe uniknięcie tej przykrej konsekwencji – bankructwo konsumenckie. Jest to jednak droga wyjątkowo nieprzyjemna.

Właśnie z tego powodu tak istotne znaczenie ma konkretna forma poręczenia. Osoby decydujące się na “podżyrowanie” czyjegoś kredytu bardzo często nie zdają sobie sprawy z faktu, że poręczenie może występować w różnych wariantach.

Niektóre z nich w oczywisty sposób są znacznie bezpieczniejsze oraz znacznie bardziej dogodne dla poręczyciela, niż ewentualne odpowiadanie za czyjeś długi w całości wraz z ryzykiem egzekucji komorniczej z całego majątku.

Jak umiejętnie wybrać formę poręczenia?

Przede wszystkim należy pamiętać, że poręczenie wcale nie jest tylko kwestią tylko i wyłącznie pomiędzy pożyczkobiorcą, a bankiem lub firmą pożyczkową.

1). Oprócz samej umowy z pożyczkodawcą, do której przystępuje poręczyciel, możliwe jest również zawarcie określonego porozumienia pomiędzy poręczycielem, a osobą korzystającą z poręczenia (tj. pożyczkobiorcą).

W takim dokumencie pożyczkobiorca może na przykład zobowiązać się do oddania poręczycielowi określonych rzeczy w zastaw, do czasu spłaty swojego zobowiązania. Możliwe jest oczywiście skorzystanie z innych dostępnych form zabezpieczenia wierzytelności.

2). Kolejna ważna rzecz to oczywiście umowa z bankiem czy też firmą pożyczkową. Warto pamiętać, że poręczenie, tj. obowiązek poręczyciela do ewentualnej spłaty zobowiązania w imieniu właściwego dłużnika, może zostać ograniczony do określonego przedziału czasowego.

Jeżeli więc na przykład kredytobiorca zaciąga kredyt hipoteczny z okresem spłaty wynoszącym 20 lat, w umowie może zostać zawarta klauzula, według której obowiązek poręczyciela będzie aktywny np. tylko przez pierwsze 10 lat obowiązywania umowy kredytowej.

3). Kolejna ciekawa opcja to klauzula, poprzez którą bank lub firma pożyczkowa zobowiązują się do tego, że ewentualna egzekucja wierzytelności będzie dokonywana najpierw z majątku właściwego wierzyciela, a nie z majątku osoby będącej poręczycielem.

W ten sposób możemy sobie zapewnić sytuację, w której ewentualny dług najpierw będzie ściągany z majątku osoby, która jest właściwym właścicielem zobowiązania. Dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku właściwego dłużnika okaże się nieskuteczna lub też skuteczna jedynie po części, komornik sądowy będzie mógł rozpocząć egzekucję długu z majątku poręczyciela.

Podobną do powyżej opisanej opcji jest zastrzeżenie w umowie z bankiem/firmą pożyczkową, iż poręczyciel będzie odpowiadał za zobowiązania dopiero w sytuacji, kiedy egzekucja komornicza z majątku właściwego dłużnika okaże się bezskuteczna.

4). Jest jeszcze jednak niezwykle ważna opcja, z której osoby decydujące się na poręczenie czyjegoś zobowiązania bardzo często nie zdają sobie sprawy.

Mianowicie, w umowie zawieranej z pożyczkodawcą jako poręczyciel możemy zastrzec, czy nasz obowiązek dotyczy całości zobowiązania, czy też tylko i wyłącznie części kapitałowej. Oczywiście, druga z wymienionych opcji jest znacznie bardziej bezpieczna.

Jakie prawa przysługują poręczycielowi?

Warto mieć świadomość, że poręczając kredyt nie tylko bierzemy na siebie określony obowiązek, ale w takiej sytuacji również przysługują nam pewne prawa.

Jako poręczyciel przede wszystkim mamy prawo wglądu, poprzez bazę BIK, w to jak spłacane jest zobowiązanie, które poręczyliśmy. Z prawnego punktu widzenia “bycie na bieżąco” odnośnie spłaty poręczonego przez nas zobowiązania oczywiście przed niczym nas nie chroni.

Tym niemniej, warto wiedzieć, jak przedstawia się sytuacja, chociażby w celu możliwej interwencji, np. poprzez rozmowę z osobą, której podżyrowaliśmy kredyt albo pożyczkę.

Czysto teoretycznie, jako żyrant mamy prawo do tego, aby otrzymać od właściwego Sądu pismo z informacją o długu, a także informację nt. ewentualnego wydania przeciwko nam wyroku w trybie postępowania zaocznego.

W praktyce jednak bardzo często zdarza się, że o niespłacanym długu poręczyciel dowiaduje się dopiero w momencie rozpoczęcia czynności egzekucyjnych przez komornika sądowego.

W takiej sytuacji warto oczywiście skonsultować się z dobrą kancelarią prawną i próbować bronić swoich interesów np. poprzez różne dopuszczane przez polskie przepisy formy tzw. postępowania przeciwegzekucyjnego.

Co jeszcze warto wiedzieć?

Praktyka pokazuje, iż poręczyciele bardzo często nie zdają sobie sprawy z faktu, iż żyrując czyjś dług, z perspektywy banków oraz firm pożyczkowych sami stają się wierzycielami.

Co to oznacza?

Jeżeli poręczamy np. kredyt kogoś z naszej rodziny, to w bazach takich jak BIK będziemy figurować jako osoba posiadająca określone zobowiązanie kredytowe. W oczywisty sposób fakt ten będzie negatywnie wpływał na naszą historię kredytową oraz ocenę zdolności kredytowej.

Jeśli więc przykładowo sami mamy w planach zakup mieszkania na kredyt, warto naprawdę dobrze się zastanowić przez podjęciem decyzji o poręczeniu czyjegoś zobowiązania, ponieważ może okazać się, iż właśnie ten fakt stanie nam na przeszkodzie do otrzymania kredytu hipotecznego.