Co to jest zdolność kredytowa i od czego zależy?
metody oceny zdolności kredytowej, jak ją sprawdzić?
Zdolność kredytowa to z perspektywy konsumenta jeden z terminów o kluczowym znaczeniu. Twoja zdolność do zaciągnięcia kredytu jest weryfikowana za każdym razem, kiedy wnioskujesz o dowolną formę kredytu bankowego, pożyczkę w instytucji pozabankowej, a także przy zakupach ratalnych.
Warto jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że nie istnieje jeden powszechnie obowiązujący schemat, według którego wyliczana jest zdolność kredytowa, przez co jednoznaczne zdefiniowanie tego terminu jest raczej niemożliwe (można powiedzieć, że definicja będzie zmieniać się w zależności od sytuacji).
Metody obliczania zdolności kredytowej będą różnić zależnie od takich czynników jak status kredytodawcy (bank, firma pożyczkowa), rodzaj kredytu lub pożyczki (hipoteczny, konsolidacyjny, pozabankowy), a także od indywidualnej polityki jaką w tym zakresie prowadzi dana instytucja.
- Co warto wiedzieć na temat zdolności kredytowej?
- W jaki sposób dochodzi do oceny zdolności?
- Co wpływa pozytywnie, a co negatywnie?
- Czy możliwe jest samodzielne wyliczenie zdolności kredytowej?
Gdyby wszyscy byli bogaci, nikt nie chciałby wiosłować.
Czym jest zdolność kredytowa?
Co to jest zdolność kredytowa?
Według definicji jaką zawiera Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku:
Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.
Oczywiście, jest to definicja skrócona albo wręcz lakoniczna.
Zawiera jednak ona w sobie pewne istotne wskazówki, które sugerują, czym może być zdolność kredytowa. Kluczowym pojęciem będzie tutaj jednak tzw. scoring kredytowy, czyli systemy algorytmów służące bankom lub firmom pożyczkowym zarówno w celu oceny naszej obecnej wydolności finansowej, jak też w celu oszacowania ryzyka wystąpienia problemów ze spłatą zobowiązania.
Modele szeroko rozumianego scoringu kredytowego będą znacząco różnić się w zależności od schematów przyjętych przez konkretną instytucję, jak też w zależności od rodzaju kredytu.
Co jest brane pod uwagę przy wyliczaniu zdolności kredytowej?
Ostateczna ocena punktowa zdolności kredytowej może zależeć od:
- miejsca zamieszkania,
- wieku,
- osiąganych dochodów,
- liczby osób na utrzymaniu,
- posiadanym wykształceniu,
- formy zatrudnienia czy specyfikacji branży.
Należy jednak pamiętać, że model scoringu kredytowego w wydaniu konkretnej instytucji będzie bazował jedynie na wybranych czynnikach. Co więcej, w zależności od podejścia banku dany czynnik może być waloryzowany jako bardziej lub mniej istotny.
Przykładowo, jeden kredytodawca / pożyczkodawca może prowadzić bardziej zachowawczą politykę kredytową, co oznacza większy nacisk na takie faktory jak status zatrudnienia, wysokość osiąganych dochodów czy też posiadany majątek i oszczędności. Z kolei dla innego podmiotu największe znaczenie może mieć posiadane przez nas wykształcenie, specyfika branży, w której pracujemy oraz nasz wiek.
Sposób wyliczenia zdolności kredytowej będzie różnić się także w zależności od rodzaju kredytu, o jaki się staramy.
W przypadku kredytów hipotecznych należy liczyć się z tym, że zdolność kredytowa zostanie poddana naprawdę drobiazgowej analizie. W odniesieniu do zwykłych kredytów konsumpcyjnych, a tym bardziej coraz bardziej konkurencyjnych pożyczek pozabankowych modele oceny scoringowej będą już znacznie mniej złożone.
Co podnosi, a co obniża zdolność?
Co pozytywnie wpływa na ocenę zdolności kredytowej?
Istnieje grupa czynników, które w niektórych sytuacjach mogą poprawić ocenę zdolności kredytowej przez instytucję finansową.
Pozytywny wpływ na ocenę zdolności kredytowej może mieć np. fakt posiadania przez pożyczkobiorcę oszczędności, w tym zwłaszcza programów budowania kapitału. Najlepiej, jeżeli oszczędności są ulokowane w tym samym banku, który jest kredytodawcą.
Co do zasady banki przychylniej oceniają również tych potencjalnych klientów, którzy posiadają u nich rachunki bieżące: dzięki temu bank ma stały i łatwy wgląd zarówno w naszą aktualną sytuację finansową, jak też w stan naszych finansów w przeszłości.
Nie bez znaczenie jest także historia kredytowa, zwłaszcza historia w BIK. Wbrew pozorom, nawet zerowa punktacja scoringu w BIK nie oznacza z definicji braku możliwości zaciągnięcia kredytu.
Również negatywna historia może zostać wzięta przez bank w “nawias” o ile zaległe zobowiązania miały miejsce kilka lat temu oraz zostały już spłacone.
Na poprawę oceny zdolności kredytowej może wpływać także posiadanie więcej, niż jednego źródła dochodu. Jest to dla banku sygnałem, że potencjalny kredytobiorca jest elastyczny i nawet w przypadku utraty podstawowego zatrudnienia będzie miał spore szanse np. na znalezienie kolejnej pracy, przekwalifikowanie się itd.
Ostatni czynnik można zresztą rozszerzyć, ponieważ banki bardzo często zwracają dużą uwagę właśnie na perspektywy zawodowe klienta. Załóżmy, że klientem jest osoba po studiach filologicznych, która zna biegle 3 języki obce i pracuje aktualnie jako tłumacz przysięgły. W takiej sytuacji nawet fakt, iż pożyczkobiorca jest tłumaczem-freelancerem nie powinien spowodować gorszej oceny przez bank.
Dlaczego?
Osoba posiadająca tego rodzaju kompetencje najpewniej nie będzie miała większych problemów ze znalezieniem innej pracy lub też ewentualnym znalezieniem dodatkowego źródła dochodu. To samo dotyczy między innymi specjalistów z branży IT lub adwokatów.
Jakie czynniki obniżają zdolność kredytową?
Podstawowym faktorem, który może nie tylko negatywnie wpłynąć, ale wręcz “zrujnować” naszą ocenę kredytową jest negatywna historia w Biurze Informacji Kredytowej oraz Biurach Informacji Gospodarczej.
Jeżeli posiadamy zaległe zobowiązania, bank najpewniej odprawi nas z przysłowiowym kwitkiem. Pod uwagę będzie brana także wysokość przeterminowanych zobowiązań, które ostatecznie zostały przez nas spłacone, a także opóźnienie w spłacie.
To jednak nie wszystko. Wbrew obiegowemu mniemaniu, negatywny wpływ na ocenę zdolności kredytowej przez bank mogą mieć także zobowiązania spłacone w terminie.
Wszystko przez to, że na bazie naszej historii kredytowej bank kształtuje nasz profil konsumenta przypisując nam określone tendencje. Z tego powodu, na przykład duża liczba spłaconych zakupów ratalnych, a zwłaszcza pożyczek pozabankowych może okazać się czynnikiem wybitnie negatywnym. Bank w takiej sytuacji może uznać potencjalnego kredytobiorcę za osobą obciążoną skłonnością do ryzykownego zadłużania się na cele konsumpcyjne.
Negatywny wpływ na ocenę naszej osoby przez bank może mieć także duża liczba wniosków kredytowych złożonych w krótkim czasie. Jeżeli składaliśmy wnioski w kilku różnych bankach i każdy lub większość z tych wniosków zostało odrzuconych, bank może już na starcie powziąć wątpliwości jeżeli chodzi o naszą wiarygodność finansową.
Jak poprawić zdolność kredytową?
Niestety, nie istnieje żaden cudowny “trick”, który pozwoli nam z dnia na dzień poprawić punktację zdolności kredytowej.
Pamiętajmy, że banki to specjalistyczne instytucje zatrudniające świetnych specjalistów. Modele oceny scoringu kredytowego są konstruowane w taki sposób, aby ryzyko wprowadzania instytucji w błąd przez konsumenta było znikome, albo wręcz równe zeru.
Nie należy więc łudzić się, że np. zaciągnięcie darmowej pożyczki pozabankowej oraz terminowa jej spłata w jakikolwiek istotny sposób wpłyną na ocenę naszego wniosku o kredyt hipoteczny.
Jak więc można poprawić swoją zdolność kredytową?
Jedyny sposób to:
- zwiększenie osiąganych przez siebie dochodów,
- uzyskanie nowych kompetencji zawodowych,
- redukcja miesięcznych wydatków
- znalezienie dodatkowej pracy.
Jednocześnie warto pamiętać, że w niektórych przypadkach konsument ma możliwość negocjowania z bankiem warunków kredytu, co zakłada także możliwość wpływu (oczywiście w ograniczonym zakresie) na sposób oceny naszej zdolności kredytowej przez bank.
Zdolność kredytowa w oczach firm pozabankowych
Jak na zdolność kredytową patrzą pożyczkodawcy pozabankowi?
Nieco inaczej przedstawia się sprawa jeżeli chodzi o sposoby oceny zdolności kredytowej przez firmy pożyczkowe.
Tutaj najczęściej mamy do czynienia z modelami uproszczonymi do absolutnego minimum. Nie oznacza to jednak, że instytucje pożyczkowe w ogóle nie stosują scoringu kredytowego, co więcej niekiedy tego rodzaju podmioty stosują dosyć sprytne metody.
Jednym z takich sposobów jest np. obowiązkowa weryfikacja danych osobowych klienta poprzez skorzystanie z takich aplikacji, jak Kontomatik lub Instantor. Czysto teoretycznie aplikacje te służą do potwierdzenia tożsamości klienta, jednak oprócz tego pobierają one również dane z rachunku bankowego.
W ten sposób firma pożyczkowa może reklamować swoje usługi jako wyjątkowo przystępne i niewymagające żadnych dodatkowych czynności w celu oceny zdolności kredytowej klienta. Jednak sam fakt skorzystania z usług służących do potwierdzania danych osobowych daje firmie pożyczkowej wystarczający wgląd w stan naszych finansów.
Niemniej jednak, w niektórych przypadkach możliwe będzie pozyskanie przysłowiowej pożyczki bez zdolności kredytowej przez internet, jednak może się to wiązać z pewnymi ograniczeniami co do kwoty i okresu spłaty.
Czy można samemu obliczyć zdolność kredytową?
Czy możliwe jest samodzielne wyliczenie zdolności kredytowej?
W teorii można, jednak w praktyce wynik może okazać się być daleki od prawdy i ostatecznej oceny banku.
Co prawda w internecie znajdziemy różnego rodzaju kalkulatory zdolności kredytowej, jednak nie należy traktować tego rodzaju narzędzi jako pewniak.
Szczegółowych informacji na temat zdolności kredytowej może udzielić nam tylko doświadczony doradca kredytowy. Taki specjalista nie tylko jest w stanie precyzyjnie ocenić sytuację finansową, ale posiada także wiedzę na temat modeli scoringu kredytowego stosowanego przez określone banki. Wyjaśni także podstawowe zawiłości, jak chociażby różnice pomiędzy kredytem konsumenckim, a konsumpcyjnym.
Dostępne w sieci kalkulatory zdolności kredytowej mogą służyć nam co najwyżej jako coś w rodzaju wskazówek i wstępnej oceny w odniesieniu do prostych produktów kredytowych/pożyczkowych.
W relacji np. do kredytu hipotecznego informacje generowane przez tego rodzaju narzędzia stają się jeszcze mniej precyzyjne.